10/08/12

Het weer geschikt maken van het oude deel voor nieuwe grafuitgifte.

In het verleden gaf de gemeente Franeker aan wie dat wilden op de begraafplaats graven uit voor onbepaalde termijn. Dit hield in dat de bezitters het uitsluitend recht hadden op die plek lijken te doen begraven. Dit in tegenstelling tot de algemene graven waarvan de gemeente bepaalde wanneer deze gebruikt zouden worden. Die tegenstelling komt tot uitdrukking in de termen Familiegraf en Huurgraf. Een familiegraf werd ook wel als een Eigen graf aangeduid. Een huurgraf komt ook wel voor als Algemeen graf. In nog oudere grafregisters komt men daarvoor de term Rotting tegen. Bij de eerste aanleg in 1829 was ook een gedeelte gereserveerd voor het begraven van armen. De familiegraven lagen in eerste instantie op de vakken A en B en gedeeltelijk op C. De andere op de vakken C en D. Daarbij dient men te bedenken, dat vak D toen net als vak C was ingericht. Ook bij de uitbreidingen van de begraafplaats bleef de gemeente tot omstreeks 1960 aan deze traditie vasthouden.

Het probleem voor de gemeente.

Het gebruik van huurgraven ging op volgorde van ligging en het was de bedoeling dat de gemeente na verloop van tijd die graven weer opnieuw zou gebruiken. De huurgraven op vak C zijn evenwel in het eerste kwart van de 20ste eeuw als familiegraven verkocht. De familiegraven waren bedoeld voor het gebruik van begrafenissen binnen een families. Toen deze nog honkvast waren, werd daar op deze plek veel gebruik van gemaakt. Nadat de families evenwel over het land en de wereld verspreid raakten, nam het aantal begravingen in de familiegraven af en taande ook de belangstelling voor de daarop geplaatste monumenten. Hoe ouder het vak, hoe meer die trend zichtbaar werd. Daarmee ontstond het gevaar dat de vakken een verwaarloosde uitstraling kregen.
Dit gevaar werd in de hand gewerkt door de clausule in de verordening op de begraafplaats dat de rechten om de 10 jaar herzien moeten worden en dat bij nalating daarvan de gemeente de rechten aan haar vervallen achtte te zijn. Vervolgens pleegde de gemeente geen onderhoud aan de grafmonumenten, maar verwijderde ze ook niet. De gemeente had de grond niet echt nodig omdat er nog uitbreidingsmogelijkheden waren op aan te kopen grond. Nu die nieuwe gronden eerlang geheel uitgegeven zullen zijn, heeft de gemeente Franekeradeel het plan opgevat het oude gedeelte van de begraafplaats te ruimen en weer geschikt te maken voor begraving onder de huidige wettelijke en maatschappelijke regelingen, gebruiken en gewoonten. De mensen zijn intussen langer geworden dan 100 jaar terug met als gevolg dat ook de afmetingen van de graven moeten veranderen. Dat betekent, dat de oude indeling niet meer bruikbaar is. Voor de vakken A tot en met F is dat evident.

De heersende rechten.

Hierbij stuit de gemeente evenwel op de in het verleden voor onbepaalde tijd uitgegeven rechten. Over veel daarvan meent de gemeente de vrije beschikking te hebben, maar er liggen in de genoemde vakken toch nog zoveel eigen graven, dat zij een belemmering vormen voor het uitvoeren van de plannen die de gemeente met het oude gedeelte heeft. De Wet op de Lijkbezorging stelt uitdrukkelijk dat dergelijke graven niet geruimd mogen worden zonder toestemming van de rechthebbende. Omgekeerd geeft die wet ook aan, dat de rechthebbenden niet zonder toestemming van de burgemeester ruimte mogen laten maken voor nieuwe begravingen. De gemeente grijpt dit artikel nu aan door graven "vol" te verklaren en door niet meer toestemming te verlenen "ruimte te maken". In juridische kringen bestaat evenwel geen eenduidigheid over de interpretatie van de bevoegdheden van de burgemeester in dezen. De invulling die de gemeente Franekeradeel daar nu aan geeft, is derhalve voor discussie vatbaar. Deze inzet van de gemeente is een van de voorbeelden waarop zij een ontmoedigingsbeleid voert in het voortzetten van de rechten door particulieren.
Hierbij hanteert de gemeente een berekening die kant nog wal raakt. De uitspraak in het algemeen luidt: "een graf is vol als er twee lijken begraven zijn". Van oudsher werd op deze begraafplaats drie diep begraven en als zodanig ligt het meer voor de hand over volle graven te spreken als er drie lijken begraven zijn.
De Wet op de Lijkbezorging kent het begrip "vol" overigens niet. Artikel 85 is daarin duidelijk.

Een ander middel van ontmoediging is het heffen van hoge leges voor diensten die de gemeente aan de rechthebbenden meent te verlenen: 30 euro voor het om de 10 jaar herzien van het grafregister van voor onbepaalde tijd uitgegeven grafrechten. De gemeente baseert zich voor deze heffing op artikel 28 van de Wet op de Lijkbezorging. Dat artikel maakt evenwel onderscheid tussen rechten die voor onbepaalde tijd en voor een bepaalde tijd zijn uitgegeven. De in de leden 2 en 3 van dat artikel genoemde verlengingen slaan alleen op de laatstgenoemde categorie. Dat is ook wel logisch: voor onbepaalde tijd uitgegeven rechten behoeven niet verlengd te worden. En als zodanig kan de gemeente die rechten ook niet zomaar vervallen verklaren. De 10-jarige herziening van het grafregister kan derhalve niet opgevat worden als een herzien of verlenging van die rechten. Het is veel meer een op orde houden van het adressenbestand van de rechthebbenden. En dat is helemaal niet in het belang van die rechthebbenden. Eenmaal ingeschreven is ingeschreven  en als de gemeente het leuk vindt dat om de 10 jaar te doen, dan is dat prachtig. Maar daar behoeven de rechthebbenden niet het gelag voor te betalen. Een dergelijke handeling kan ook geen titel zijn om de rechthebbenden hun rechten te ontnemen. Dat geldt evenzeer voor de in het verleden gehouden 10-jarige herzieningen, waarbij de gemeente graven aan zich toegetrokken heeft.
De gemeente meent derhalve onterecht de vrije beschikking te hebben over veel graven op het oude gedeelte. Zij neemt daarbij een intimiderende houding tegenover de burgers aan. Het is duidelijk dat de genoemde heffing iedere grondslag mist.

Een derde middel van ontmoediging is het heffen van hoge leges voor een andere dienst die de gemeente aan de rechthebbende meent te verlenen: 400 euro per grafrecht als bijdrage in het algemeen onderhoud van de begraafplaats. Daarbij moet men denken aan paden harken, perken maaien, bomen snoeien, parkeerplaats schoon houden, enz. Op 16 oktober 2006 heeft een raadscommissie zich over de kosten van de begraafplaats gebogen. Daaruit blijkt dat voor dit onderdeel 65000 euro per jaar nodig is. Op zich zelf genomen is het niet onredelijk van de rechthebbenden een bijdrage in dezen te vragen. Zij hebben er belang bij dat begraafplaats er netjes uitziet en goed toegankelijk is. Maar dat geldt niet alleen voor hen, maar voor alle gebruikers, dan wel potentiële gebruikers, van deze plek. Dat zijn in wezen alle inwoners van Franeker. Het is derhalve onterecht die lasten alleen maar om te slaan over de toevallig bekende rechthebbenden op deze begraafplaats. En als men de inwoners van Franeker in dezen niet wil belasten, dan kan het toch niet zo zijn dat de kosten omgeslagen worden over een klein deel van het totaal aantal graven op deze begraafplaats. De goedwillende eigenaren, die toch al in natura hun bijdrage leveren aan het onderhoud van de begraafplaats, worden zo dubbel gepakt voor een falend beleid van de gemeente. Een bijdrage van 75 euro lijkt een redelijk bedrag te zijn.
(4400 graven, 65000 euro, 50 % dekking van de werkelijke kosten)
De Wet op de Lijkbezorging rept overigens met geen woord over een verplichte bijdrage in het algemeen onderhoud van de begraafplaats als titel voor de vestiging of handhaving van die rechten. De gemeente kan aan het niet betalen van deze heffing dan ook geen titel ontlenen voor het innemen van de grafrechten.

En zo is er voor iedereen een bizarre situatie ontstaan. Hoe kan de gemeente de plannen verwezenlijken zonder de heersende rechten met bruut geweld te vertreden en zonder de burger te schofferen.

Een situatie waarin niemand meer aandacht heeft voor de cultuurhistorische waarde van deze begraafplaats en voor de wijze waarop daarvan een tastbare herinnering bewaard kan blijven.

Wat te doen?

Ga niet bij de pakken neerzitten en laat U niet intimideren door gemeente. Teken protest aan tegen het gevoerde beleid en dien in de procedure bezwaren in tegen de punten die in die procedure niet deugen.
Op de navolgende pagina treft U een overzicht aan van de bezwaren. >>>