De kerkenraad van de PGF heeft zijn visie op de zaak weergegeven in een nota, waarin duidelijk naar voren komt op welke wijze het beleid van de burgerlijke gemeente repercussies heeft op het kunnen functioneren van een kerkelijke instelling, die op zijn manier bijdraagt aan de cohesie binnen de samenleving in het algemeen. De inhoud van de nota is als volgt:

De in deze nota geschetste problematiek is vergelijkbaar met de problematiek die omstreeks 1925 speelde. In de periode tot 1927 hief de gemeente een jaarlijkse contributie van 15 cent. De hoogte van dit bedrag is vanaf de opening van de begraafplaats tot aan zeg 1920 gelijk gebleven. Hierna besloot de gemeenteraad dit bedrag te verhogen tot 50 cent. Toen begreep men echter wel dat men niet aan bestaande rechten kon tornen, zodat het hoge bedrag alleen van sedert die tijd nieuw uitgegeven graven werd gevorderd. Dat bedrag kon men bij de uitgifte vast leggen in de akte van uitgifte van een graf. Omstreeks 1925 nam de raad een nieuw besluit aan, waarbij de regeling geheel veranderde. Naar voorbeeld van Dokkum ging men ertoe over de grafrechten om de tien jaar te herzien. In de toelichting op het besluit werd expliciet gezegd dat de bedoeling daarvan was het snel (op termijn) terug krijgen van de rechten. De jaarlijkse contributie werd afgeschaft en vervangen door een leges voor het opnieuw ingeschreven worden in het grafregister. De inning daarvan geschiede om de tien jaar. Voor de gemeenteontvanger betekende dat een verlichting van zijn taak. Hij behoefde nu niet meer elk jaar een nota uit te schrijven van 15 cent (en die te innen uit alle hoeken van het land), maar om de tien jaar van 3 gulden. Dat was het maximum bedrag dat de toenmalige begrafeniswet toestond voor het heffen van een bijdrage van de burgers. Men moet wel bedenken dat de grafrechten toen nog altijd voor onbepaalde termijn werden uitgegeven. De bijdrage werd dus ook nog maar eens met 100% verhoogd.
Dat is dus de regeling die tot 2007 heeft gegolden, en daarna in verzwakte vorm is omgezet tot een actualisatie van het register der voor onbepaalde termijn uitgegeven graven.
Bij de invoering ervan zat de burgerlijke gemeente echter met een probleem. Tot 1920 hebben rechthebbenden een hoofdbedrag door middel van een spaarbankboekje belegd bij de Nutsspaarbank van Franeker. Uit de rente daarvan (toen gemiddeld 3% gerekend) kon de gemeente dan de jaarlijkse contributie innen voor geoormerkte graven. Tegenover die contributie bestonden uiteraard diensten en die liggen vast in de verordeningen op de begraafplaats uit die tijd. Dat was vaste prik: paden harken, heggen knippen, bomen snoeien  hekken openen en sluiten, etc., maar ook het wekelijks schoon vegen van de afzonderlijke graven en als zij verzakten, moest de grafdelver de graven direct weer aanvullen en de grafmonumenten recht leggen.  Een snelle rekenaar begrijpt dan al gauw dat de hoofdsom per grafrecht vijf gulden bedroeg.  De desbetreffende boekjes stonden op naam van de erfgenamen van de overledene, dan wel van diens directe rechtsopvolger. De gemeente kon dus alleen aan de rentes komen, niet aan de hoofdsommen. De desbetreffende spaarbankboekjes zijn nog bewaard gebleven en berusten in het gemeentearchief van de voormalige gemeente Franeker. In de boekjes ziet men dan ook dat ieder jaar de rente werd bijgeschreven en er weer direct van afgehaald ten behoeve van de gemeentelijke dienst. Daarvoor behoefde de gemeenteontvanger dus geen nota uit te schrijven, maar hij moest uiteraard wel elk jaar met die stapel boekjes naar de Nutsspaarbank om aan zijn geld te komen.
De gemeente Franeker heeft bij de invoering van het nieuwe systeem het oude rigoureus afgeschaft en bijgevolg hadden die boekjes geen betekenis meer. In ieder geval was de opbrengst ervan niet meer toereikend voor het nieuwe bedrag dat geheven werd. Toch ging de gemeente door met het laten bijschrijven en afhalen van de rente. Op zich zelf was daar niets mis mee, maar de gemeente liet de bijbehorende verplichtingen na. Wel verrichte de gemeente onder het nieuwe systeem nog het algemeen onderhoud, maar niet meer het bijzondere. Verzakkende graven werden niet meer aangevuld. En de rechthebbenden, voor zover bekend, werden voortaan ook aangeschreven om de 10-jaarlijkse bijdrage te leveren. Zo plukte de gemeente Franeker dubbel van de desbetreffende graven. Want velen van hen zullen van het bestaan van die boekjes niet meer geweten hebben. In veel gevallen zullen ook de rechthebbenden niet meer bekend zijn geweest en dus achtte de gemeente op den duur dat die rechten aan haar vervallen waren, waarmee het onderhoud ophield, hoewel de burgerlijke gemeente daar nog steeds verantwoordelijk voor was. Uiteindelijk vond de ontvanger het wel een heel gedoe met die spaarbankboekjes. Het was veel handiger al die bedragen op 1 rekening bij die spaarbank te zetten; de renteberekening was dan veel eenvoudiger. Of dit gebeurd is blijkt uit het nu ingestelde onderzoek niet, maar wel ligt er een notitie van de toenmalige secretaris waaruit blijkt dat uit het nieuwe spaarbankboekje moest blijken wat de herkomst ervan was. Vervolgens zijn de spaarbankboekjes leeg gehaald en op die nieuwe rekening gezet. De boekjes zijn leeg. Bij navraag bij de gemeente bleek men dat nieuwe boekje niet meer te kunnen vinden en van het bestaan van de andere boekjes was men in het geheel niet op de hoogte, laat staan van de verplichtingen die nog steeds op de gemeente Franekeradeel rusten.
Het ludieke antwoord was eenvoudig: "we weten het niet, maar het bedrag zal wel in de algemene kas van de gemeente terecht gekomen zijn en die verplichtingen blijken ook nergens uit; er zijn in ieder geval geen schriftelijke contracten". Maar ja als men de spaarbankboekjes als legitiem bewijs ervan verdonkeremaant, weet je ook niets meer. En verder was de redenering van de gemeente: "zo er al verplichtingen hebben bestaan, zijn die nu zeker verjaard". En zo doe je dat dan, geen haan die er naar kraait.
Toch hebben de boekjes nog zeggingskracht, ook al heeft de gemeente ze beroofd van de inhoud. Dat had de gemeente natuurlijk nooit mogen doen. Dat geld was niet van de gemeente en dus kon ze er ook niet aankomen. En of ze dat clandestien wel heeft gedaan, maakt niet uit, de boekjes zijn de schriftelijke bewijzen van het feit dat de rechthebbenden een contract met de gemeente hebben gesloten voor het jaarlijks onderhoud van hun voor onbepaalde tijd uitgegeven graven. En hun erfgenamen kunnen nog steeds rechten ontlenen aan die boekjes, want dat geld is nog steeds van hen, ook al zit het in de algemene buidel van de gemeente. Aan de begraafplaats zelf kon men het mankement niet zien, want de gemeente liet in het algemeen alle grafmonumenten staan, ook die waarvoor het onderhoud in een spaarbankboekje was belegd. Pas bij de huidige opruimwoede bleek dat de gemeente zich niets gelegen liet liggen aan de in het verleden aangegane verplichtingen. Zij achtte zich kennelijk daarvan ontslagen bij de invoering van het nieuwe systeem in 1927. Dat blijkt nu met terugwerkende kracht onwettig te zijn geweest voor wat betreft het uitgangspunt dat wie niet reageert zijn rechten verliest.
De moraal van de burgerlijke gemeente was in dit opzicht ver te zoeken.
Toch ligt hier de diepere vraag in hoeverre beheerswijzigingen oude rechten onverlet moeten laten. Een vraag die de kerkelijke gemeente nu ook aansnijdt.
Het is waarschijnlijk dat de gemeente deze graven niet aan kan tasten, ook niet het verwijderen van het erop staande grafteken. De rechtsopvolgers van dergelijke graven kunnen op basis van de genoemde verplichting claimen dat de gemeente de rechten eerbiedigt en dat zij zeker niet aangeslagen kunnen worden voor de 400 euro algemeen onderhoud, want dat behoort tot de verplichting van de gemeente.